Neden İnşaattan Sanayiye Dönmeliyiz?

Konutta, belediyelerin verdiği yapı kullanma izin belgesi kapsamındaki daire sayısı arzı gösterir, ilk satışlar ise talebi. Dolayısıyla arz ve talep arasındaki fark da bize stoku verir.

TÜİK’in açıkladığı verilere göre;

Bu tabloyu daha güncele getirmemizde mümkündür. Aylar itibarı ile son üç yılın durumuna bakacak olursak:

Bu şekilde hesaplanan konut stokunun son dört yılda 670.853 bin adet arttığını da söyleyebiliriz. Konut arz ve talebinin bire bir çakışması beklenemez. Ancak yine de bu fark stokun nasıl geliştiği konusunda en doğruya yakın düzeyi gösteren bir veri niteliğindedir. Konut satışına ilişkin veriler ancak son dört yıl itibariyle tüm Türkiye için mevcut. Dolayısıyla 2013’e kadarki dönem için herhangi bir karşılaştırma yapmak ve stok hesaplamak mümkün değildir. Bu yüzden toplam stok bilinmiyor.

2015 yılından sonra konut stoku hızı yavaşlamakla birlikte, yeni inşaatlardaki yüzde 10’luk artış, gelecekte daha çok konutun arz edilmesi demektir. Talep o ölçüde artmadığında, stok daha da büyüyecek ve sorunlar ağırlaşacak demektir.

İnşaat bizim gibi göçlere açık, genç nüfuslu ve kentsel dönüşüm ihtiyacı olan bir toplumda bir ihtiyaç, bunda tereddüt yok. Sorun, inşaatı esas sektör olarak seçip, büyümeyi buna dayandırmaktır.

İnşaat ekonomiyi canlı tutar, ama gelişmesine, kalkınmasına, ar-ge ve yeni teknolojilerin keşfedilmesine imkân vermez.

Konuta talep hala oldukça yüksek bir düzeyde görünüyor. Bunun bir sebebinin; paranın değerini korumak için yapıldığını unutmamak gerekir. Bunun sonsuza kadar sürmesi mümkün değildir. Bugün konutta yaşanan şaşırtıcı talebe karşın, inşaata dayalı büyüme modelinin doğru olmadığı kanaatindeyim. İnşaat ve emlak faaliyetinin koşulsuz bir biçimde desteklenmesine dayanan büyüme modelinin ne tür sorunları beraberinde getirdiğini gösteren çok sayıda akademik araştırma mevcuttur. Tıpkı aynı politikayı izlemiş olan ve 1997’de krize giren Uzakdoğu ülkeleri gibi, yakın dönemde krize giren ABD, İspanya ve İngiltere gibi.

İnşaat sektöründeki ve emlak fiyatlarındaki kontrolsüz büyümenin; yüksek enflasyon, düşük gelir gruplarının konut satın alabilirlik ve kiralaya bilirlik gücünün azalması, üretken sektörlerden sermaye kaçışı ve yeni yatırım yetersizlikleri gibi sorunları beraberinde getirdiği tespit edilmiştir.

Örneğin Tayvan’da;  bir dönem yapım kesiminde yaşanan büyüme döneminin ardından, yapı stoku gereğinden fazla büyümüş, ortaya çıkan arz fazlası ve değersizleşme çok sayıda şirketin iflası ile sonuçlanmıştır.

İnşaat sektöründeki kontrolsüz büyümenin neden olduğu ve hemen her ortamda karşılaşılan temel sorunların başında, ihtiyaç fazlası yapılı çevre üretimi gelmektedir. Bu gibi durumlarda gerek ihtiyaç fazlası yapı stokunu, gerek bu stokun gerektirdiği ihtiyaç fazlası altyapı yatırımlarını gerçekleştirmek için kamusal kaynaklar irrasyonel bir biçimde harcanmaktadır.

İnşaat sektörü, ilk üretimden sonra büyümeye çok kısıtlı katkı yapar. Oysa imalat sanayi büyümeye çok seferlik katkı yapan bir sektördür. Hatta inşaatta kullanılan birçok ürün de o imalat sanayisinde yapılan tezgâhlar aracılığıyla üretilir. Türkiye’nin TÜİK’e göre sermaye malı ithalatı %30, ara malı ithalatı %70 bandında olduğuna dikkat edersek, imalat sanayisini geliştiremediğimiz takdirde inşaat sektöründe ve diğer tüm sektörlerde ara mallarını da dışardan ithal etmek zorunda kalacağız. Bu da, cari açığımızın artmasına sebep olacaktır.

Son söz olarak şunu söyleyebiliriz; inşaat sektörü bütün Türkiye için faydalıdır. Geçmiş tecrübeler, arsa rantı ile inşaat sektörünü birbirinden ayırmanın mümkün olduğuna işaret etmektedir. Unutmayalım ki; Kore’nin Samsung’u aynı zamanda çok büyük bir  inşaat şirketidir. Doğru çerçeve tasarlanırsa, kaynaklar sanayiden inşaata değil, inşaattan sanayiye doğru da kayabilir.