Dr. Nevzat Erdağ Vergi, Sosyal Güvenlik ve İş Hukuku Uzmanı
Vergi denetimleri artık tesadüflere bırakılmıyor. KURGAN sistemi, büyük veri ve yapay zekâ ile riskli mükellefleri tespit ediyor. Sürekli zarar beyan eden, şüpheli belge kullanan, olağandışı KDV iadesi talep eden işletmeler radar altında. Mali müşavirler ise bu süreçte hem iş yükü hem de psikolojik baskı altında.
Eskiden denetimler biraz da şansa bağlıydı. Artık öyle değil. Devletin elindeki büyük veri, yapay zekâ ve algoritmalarla birleşti. Ortaya çıkan tablo net: Her mükellef her an izleniyor.
KURGAN’dan Sonra Ne Olacak?
Gidişata bakılırsa, sistem sadece tespit eden değil; aynı zamanda önceden uyaran bir yapıya da dönüşebilir. Yani mükellefe, “Bu işlemin risk puanı yüksek, dikkat et” mesajı gönderen bir yazılım dönemine girilebilir.Ayrıca uluslararası vergi işbirlikleri de KURGAN’a entegre olacak. Özellikle yurtdışı transferlerde, OECD’nin otomatik bilgi paylaşımı sistemiyle birlikte, vergi cennetleri bile artık güvenli liman olmaktan çıkacak. Bir başka ihtimal ise sektör bazlı algoritmaların devreye girmesi. İnşaat, e-ticaret, lojistik gibi yüksek hareketliliğe sahip alanlarda özel risk senaryoları oluşturulacak. Kısacası KURGAN, bugünün değil; yarının da denetim dünyasını şekillendirecek. Ve mesaj çok net: Vergi bilincinde köklü bir değişim yaşanmak zorunda
KURGAN’ın kırmızı bayrak çektiği mükellef profilleri şunlar:
- Sürekli zarar beyan edenler: Yıllarca iş yapıp vergi doğurmayan işletmeler.
- Banka kayıtlarıyla örtüşmeyen nakit işlemler.
- Vergi cennetleriyle yurtdışı transfer yapanlar.
- Sürekli zarar beyan edenler: Yıllarca iş yapıp da vergi doğurmayan işletmeler.
- Şüpheli belge bağlantıları: Sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge (SMİYB) ile ilişkili görülenler.
- Olağandışı KDV iade talepleri: Özellikle yüksek tutarlı veya sektörel ortalamanın çok üzerinde olan iadeler.
- Kayıtdışı istihdam: SGK ile çapraz kontrol sonucu ortaya çıkan uyuşmazlıklar.
- Yüksek nakit işlemler: Banka kayıtlarıyla örtüşmeyen nakit hareketleri.
- Yurtdışı transferler: Vergi cennetleriyle yapılan işlemler.
Mali Müşavirlerin Sessiz İsyanı
Mali müşavirler artık sadece defter tutmuyor; adeta bir risk yöneticisi, bir kriz danışmanı gibi çalışıyor. Dijitalleşmenin hız kazanması, denetim sistemlerinin (özellikle KURGAN gibi yapay zekâ destekli uygulamaların) yaygınlaşması ve mevzuatın giderek karmaşıklaşması, bu mesleği çok daha zorlu ve çok boyutlu hale getirmiş durumda. Çünkü artık her beyanname, her fatura ve her kayıt yalnızca teknik bir belge değil; aynı zamanda bir risk göstergesi. KURGAN sisteminin devreye alınmasıyla birlikte, sistemin gözünden kaçabilecek en küçük bir detay bile mükellefi riskli gruba sokabiliyor. Bu nedenle mali müşavir, mükellefini sistemin radarına yaklaştırmamak adına sürekli bir kontrol halinde çalışıyor. Her işlem birkaç kez denetleniyor, her vergi beyanı defalarca gözden geçiriliyor. Ancak bu yoğun çabanın karşısında ciddi bir sorun var: Mali müşavir ise bu davranışları düzeltmek için sürekli uyarıyor, tekrar anlatıyor, ikna etmeye çalışıyor. Bu durum yalnızca iş yükünü değil, aynı zamanda psikolojik baskıyı da artırıyor. Öte yandan, mali müşavirlerin yasal yükümlülükleri de her geçen gün genişliyor. Serbest muhasebeci mali müşavirler ve yeminli mali müşavirler , mesleki faaliyetleri sırasında kara para aklama veya terörün finansmanına ilişkin şüpheli bir işlem tespit etmeleri durumunda, bu işlemi Mali Suçları Araştırma Kurulu’na (MASAK) bildirmekle yükümlügü getirildi hemde Şüphenin oluştuğu tarihten itibaren en geç 10 iş günü içinde, bildirim elektronik ortamda (BTRANS sistemi üzerinden) yapılmalıdır. Bildirim yapılmaması durumunda 500.000 TL’ye kadar idari para cezası ve bazı durumlarda hapis cezası söz konusu olabilir. Ayrıca bildirimin gizli tutulması zorunludur; aksi takdirde cezai sorumluluk doğar. Bu yükümlülük, mali müşavirleri mükellef ile devlet arasında hassas bir dengeye zorlamaktadır. Bir yanda etik ve yasal sorumluluklar, diğer yanda mükellefin iş yapma alışkanlıkları ve baskısı yer almaktadır. Artan bürokrasi, mevzuatın sık değişmesi ve dijital dönüşümün getirdiği yeni sistemlerle birlikte, meslek artık yalnızca bir muhasebe faaliyeti değil; aynı zamanda bir etik duruş, kriz yönetimi ve yüksek dikkat gerektiren bir alan hâline gelmiştir. Sonuç olarak, meslek camiasında her geçen gün artan bir “usanmışlık”, “yalnızlık” ve “görünmeyen yük” hissi hâkim. Çünkü sistem dönüşüyor, denetim artıyor, yükümlülükler genişliyor… ama mükellef davranışları aynı hızda değişmiyor. İşin özü şu: Yeni dönem sadece mükellefleri değil, mali müşavirleri de dönüştürüyor. Ancak bu dönüşüm sessiz, sancılı ve çoğu zaman yalnız ilerliyor.
KURGAN çağında riskten uzak durmak için şunlara dikkat edin:
- Kayıt dışı alışkanlıklardan vazgeçin.
- Sahte fatura zincirlerine farkında olmadan bile dâhil olmayın.
- KDV iade taleplerinizi sağlam dayanaklarla destekleyin.
- Çalışanlarınızı SGK’ya eksiksiz bildirin.
- Mali müşavirinizin uyarılarını dikkate alın.
- Şeffaf olun; sistemin gözünden kaçmak artık mümkün değil.
KURGAN aslında tek bir şey söylüyor:
“Vergini doğru beyan et. Şeffaf ol. Kaçış yok.”
Bugün KURGAN, riskli mükellefleri tespit eden bir sistem. Ama yarın ne olacak? Kısacası KURGAN, yalnızca bugünü değil yarını da şekillendirecek. Vergi bilincinde köklü bir değişim kapıda.
Yeni denetim sistemleriyle birlikte, artık hiçbir işlem gözden kaçmıyor. Mali müşavirinize rağmen risk alan her işletme, er ya da geç denetim masasında kendine yer bulacak. Bu yeni dönem, vergisini dürüstçe ödeyenler için endişe verici değil. Ancak eski alışkanlıklarında ısrar edenler için zorlu bir süreç başlıyor. Artık “nasıl olsa fark edilmez” dönemi sona erdi. Fırtına yaklaşıyor – hazırlıklı olanlar için değil, görmezden gelenler için. Ancak unutulmamalı ki; devlet bu süreci sadece cezalandırarak sürdüremez. Sistemin sağlıklı işlemesi için mali müşavirlerin bilgi, emek ve sorumluluğu artık daha da kritik. Onlara hak ettikleri değer ve yetki verilmeli; çünkü şeffaflık ile mükellef arasında köprü görevi gören mali müşavirler, bu dönüşümün en önemli unsurlarından biridir. Unutmayın: Denetim artık sürekli ve dijital.
KURGAN’dan İş Dünyasına Net Mesaj: “Şeffaf Olun.”
